Educatieve Voorziening AMC/VUmc

Like ons op Facebook!

De geschiedenis van het ziekenhuisonderwijs in Amsterdam

Al in 1860 werd er in het Binnengasthuis aan de opgenomen kinderen enkele malen per week lesgegeven door "liefdadige stadgenooten". Vanaf 1862 geschiedde dit op kosten van het gasthuisbestuur. "Het te geven onderwijs zou zich bepalen tot de kinderen liggende op de kinderzaal en drie keer per week, telkens gedurende twee uren, gegeven worden. De onderwijzer zou daarvoor genieten f1,50 per les, makende f234 per jaar." 2 Waarschijnlijk werd er al zo lang geleden in wel meer ziekenhuizen les gegeven op basis van liefdadigheid.

Nadat in 1902 de wet op het lager onderwijs en daarmee de leerplicht werd ingevoerd, werd er in 1903 in Amsterdam een commissie ingesteld "aan wie de behartiging der belangen van die kinderen is opgedragen, welke wegens ziekte ongeschikt zijn op de gewone wijze Lager Onderwijs te ontvangen". De heer A.D. Holterman was voorzitter van deze Commissie. De kinderen kregen thuis en soms in het ziekenhuis of in "parkherstellingsoorden" les.

In 1949 schreef een patiëntje na het herstel aan een leerkracht: "Wat is het al lang geleden, dat U mij les gegeven heb en toch kan ik het nog precies voor mij halen, hoe U mijn box binnenstapte met Uw schoudertas en hoe U altijd aan de rechterkant van mijn bed zat, en U ging dan weer de fouten uit mijn taaloefeningen halen. En wat heeft U mij vaak uit de put moeten halen, weet U dat allemaal nog? Ik nog wel, hoor!" 1

Binnen het Buitengewoon Onderwijs ontstonden achtereenvolgens: scholen voor lichamelijk gebrekkigen (mytylscholen), scholen voor ziekelijke kinderen (openluchtscholen) en scholen voor kinderen die zijn opgenomen in herstellingsoorden voor langdurig zieken. De kinderen die deze scholen bezochten, vielen buiten de zorg van de Commissie. Uit de Commissie kwam de Stichting Onderwijs aan Zieke Kinderen Thuis voort, die in Amsterdam nog steeds het onderwijs aan zieke leerlingen thuis verzorgt.

In 1976 werd bij wet vastgesteld dat het onderwijs aan zieke kinderen moest plaatsvinden op speciaal daarvoor in te richten ziekenhuisscholen. Dit was een officiële erkenning van het recht op onderwijs aan zieke kinderen in ziekenhuizen. 1 februari 1977 startte de A.D. Holtermanschool. De naam van de school werd later gewijzigd in: Ziekenhuisschool Amsterdam, genaamd A.D. Holterman. Er werd les gegeven aan kinderen en jongeren van drie tot twintig jaar in tien Amsterdamse ziekenhuizen, het ziekenhuis Amstelveen en Astmacentrum Heideheuvel.


de klas in het oude Emma Kinderziekenhuis

Vanaf 1979 werden de ziekenhuisscholen op basis van het Besluit Buitengewoon Onderwijs 1967 door de rijksoverheid bekostigd.

les op een box in het VU ziekenhuis

Vanaf 1 augustus 1999 werd het onderwijs aan zieke kinderen bij wet op een andere manier geregeld. De ziekenhuisscholen werden opgeheven. De leraren, nu consulenten onderwijsondersteuning zieke leerlingen genoemd, kwamen in dienst van enerzijds de schoolbegeleidingsdiensten (in Amsterdam het ABC) en anderzijds de academische ziekenhuizen (in Amsterdam het AMC en het VUmc, die samengingen in de Educatieve Voorziening AMC/VUmc). Dagelijks wordt er in beide academische ziekenhuizen lesgegeven in de klas of aan bed. Het is er zelfs mogelijk de CITO-(proef)toets of je eindexamen te doen!

"Hoi, ik ben Demian. Ik ben 12 jaar. Ik zit in groep 8 in Almere op de school De Zeetuin.
Ik heb hier niet de echte Cito gedaan, omdat ik ziek was van de chemokuur en hoge koorts had. Op de foto kun je zien dat ik hier de proeftoets heb zitten maken. Vooral taal heb ik gedaan, omdat ik daar nog wat moeite mee had.
Gelukkig mag ik de toets digitaal opnieuw doen, maar dan wel vóór 14 april. Ik heb wel VWO advies gekregen van m'n meester, en daar ben ik blij om."


In 2009 bestaat de Educatieve Voorziening AMC/VUmc alweer tien jaar.

Bronnen:
  1. Ziek en toch onderwijs. Honderd jaar onderwijs aan zieke kinderen in Amsterdam.
    Wim Regter.
  2. Geschiedenis van het St. Pieters of Binnengasthuis, Stadsdrukkerij Amsterdam, 1930.
    G. Hellinga.
  3. Alle foto's en de tekst van Demian komen uit het archief van de Ziekenhuisschool Amsterdam en dat van de Educatieve Voorziening AMC/VUmc.

Marijke Smienk, februari 2009